DMZ – pomachaj Towarzyszowi Kimowi

Co elektryzuje i podnieca ludzi? To, co nieznane, niebezpieczne oraz tabu. Taka już ludzka natura, dlatego tak dobrze w mediach sprzedają się te mniej pozytywne informacje. Chłoniemy je i podświadomie sprawiają nam one pewną dozę przyjemności. Nawet jeśli oficjalnie jesteśmy oburzeniu i przerażeni – chcemy więcej. Tak też można wyjaśnić niezrozumiałą dla niektórych fascynację Koreą Północną. Kraj, który śmiało można uznać, za jeden z najbardziej odizolowanych od świata, staje się coraz popularniejszym celem wycieczek (nie tylko obywateli Chin, których oczywiście jest najwięcej).

Sam z chęcią odwiedziłbym północną część Półwyspu Koreańskiego, jednak raczej nie wydarzy się to, póki nie dojdzie do pewnych zmian ustrojowych. Kwestia mojej etyki podróżniczej i osobistego kręgosłupa moralnego – najzwyczajniej w świecie nie chcę wspierać i w pewien sposób legitymizować totalitarnych rządów dynastii Kimów. Oczywiście możemy w tym momencie rozpocząć ciekawą dyskusję pod tytułem – „ale w Chinach to byłeś, a tam też przecież prawa człowieka i jego wolność osobista jest mocno ograniczona”. Nie jest to jednak miejsce na tego typu polemiki, dlatego po prostu przyjmuję, że do Korei Północnej, na razie nie pojadę. Nie zamierzam też jednak dokonywać oceny i krytyki turystów, którzy zdecydowali się skorzystać z organizowanych do KRLD wycieczek.

Jeśli jednak tematyka KRLD nas interesuje, a będziemy akurat w Korei Południowej –  możemy poczuć trochę smak dreszczyku związanego z symbolicznym podziałem na świat Komunistyczny i Kapitalistyczny. Możemy odwiedzić DMZ, czyli koreańską strefę zdemilitaryzowaną.

38 równoleżnik

Korean DMZ (en. Korean Demilitarized Zone, kr. 한반도 비무장 지대) to strefa zdemilitaryzowana powstała w 1953 roku, w wyniku porozumienia z Punmundżom. Długi na 250 kilometrów i szeroki na 4 kilometry pas oddziela między sobą Koreę Północną od Południowej. Nie raz można spotkać się z powiedzeniem, że Półwysep Koreański został przecięty wzdłuż 38 równoleżnika. Nie jest to jednak prawdą, bo granica co prawda przecina go, ale nawet trudno powiedzieć, żeby w przybliżeniu się z nim pokrywała.

Wbrew swojej nazwie jest to najbardziej zmilitaryzowana granica na świecie. Po jednej i drugiej stronie w gotowości czekają doskonale uzbrojone armie, a sam czterokilometrowy korytarz jest jednym wielkim polem minowym. Na co dzień miejsce to jest raczej kojarzone z turystyką, jednak nie zmienia to faktu, że w ciągu kilkudziesięciu lat, dochodziło tu do wielu incydentów, w których życie straciło kilkuset żołnierzy (również amerykańskich).

Produkt turystyczny zwany wojną

Koreańska Strefa Zdemilitaryzowana była świadkiem wielu tragedii i do dziś jest jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc w tej części świata. Jest też symbolem wojny (mimo zawieszenia broni, obydwa kraje są nadal w stanie wojny) i podziału na wpływy kapitalistyczne (USA) oraz komunistyczne (Chiny, niegdyś ZSRR, aktualnie Rosja). Nie przeszkodziło to jednak temu, aby DMZ stało się doskonałym wręcz produktem turystycznym. I to nie tylko na zgniłym kapitalistycznym południu! Oj nie. Komunistyczna Północ równie chętnie przywozi na granicę turystów, co jest jednym ze sztandarowych punktów organizowanych w po KRLD wycieczek. Gdyby nie kontrole graniczne i licznie spotykane wojsko, można by czasem zapomnieć, że przecież rzut kamieniem od nas znajduje się krwiożercy wróg, który nie raz pokazał, że lubi pomachać szabelką (to akurat wersja, gdy znajdujemy się po stronie południowej).

Jak pojechać do DMZ?

Jeśli jest jakaś rzecz, która łączy wycieczki do DMZ po obu stronach linii demarkacyjnej to fakt, że zarówno na Północy, jak i na Południu musimy skorzystać z usług licencjonowanego biura podróży. Nie jest bowiem możliwe odwiedzenie Strefy Zdemilitaryzowanej na własną rękę. Jesteśmy co prawda w stanie dojechać do DMZ we własnym zakresie, dwa razy dziennie z Seulu do stacji Dorasan kursuje bowiem pociąg zwany „DMZ Peace Train”. Jednak już na miejscu, tak czy inaczej, będziemy musieli wynająć biuro, aby móc poruszać się po samej strefie. Całe DMZ jest bowiem strefą wojskową i to widać praktycznie na każdym kroku. Setki autobusów z turystami, które odwiedzają to miejsce, mogą wydawać się odrobinę surrealistyczne.

Firm turystycznych, które oferują swoje usługi jest sporo. Warto przejrzeć oferty kilku różnych biur podróży, gdyż różnice w cenie potrafią być znaczące. Za swoją wycieczkę zapłaciłem 38000₩, kiedy w tym samym czasie, na innej (lepiej wypozycjonowanej) stronie taka sama usługa kosztowała 50000₩. Różnica wynosiła więc 40 złotych. Może nie jest to jakaś zawrotna kwota, jednak zawsze lepiej wydać ją na inne przyjemności! Korzystałem z usług Seoul City Tour, jeśli chcecie poczytać więcej o ich ofercie, zajrzyjcie na ich stronę.

Cała wycieczka była od początku do końca zorganizowana przez biuro. W dniu wyjazdu zostałem odebrany spod mojego hotelu małym busikiem. Po drodze podjechaliśmy po jeszcze kilku innych turystów, żeby w końcu przesiąść się do dużego autobusu wycieczkowego, który zawiózł nas już do samego DMZ. Podróż trwa około godziny. Istnieje możliwość wykupienia posiłku w ramach wyjazdu. Jednak wbrew temu co można by się spodziewać – obiad nie odbywa się w strefie, ale po powrocie do Seulu. Opcja ta może być interesują jedynie dla tych osób, którzy chcieliby spędzić więcej czasu z przewodnikiem.

Co zobaczymy w DMZ?

Wbrew temu co, mogłoby się wydawać, DMZ w kontekście turystycznym nie sprowadza się do jednego konkretnego miejsca. To tak naprawdę wspólna nazwa, dla kilku obiektów, które udostępnione są dla ruchu turystyczne. Co, więc możemy zobaczyć?

• Imjingak Park – Pierwszy punkt na trasie wielu wycieczek, zwany również kurortem Imijingak. Zbudowany w 1972 roku z nadzieją na szybkie zjednoczenie obydwu Korei. Jest jednym z popularniejszych miejsc w DMZ. Wynika to między innymi z tego, że można dotrzeć tutaj bez konieczności przechodzenia kontroli wojskowych. Na miejscu znajdziemy wiele pamiątek i symboli związanych z Wojną Koreańską. Jednym z nich jest Mangbaeddan – pomnik poświęcony rodzinom rozdzielonym przez podział półwyspu koreańskiego. To tutaj Koreańczycy z Południa przyjeżdżają i kłaniają się symbolicznie w stronę swoich rodzin i bliskich, którzy zostali po drugiej stronie granicy. Ta terenie parku znajduje się również zniszczona lokomotywa parowa z czasów Wojny Koreańskiej.
• Freedom Bridge – Most Wolności znajduje się na terenie parku Imjingak. To nim żołnierze Korei Południowej wracali do domu po zawieszeniu broni. W chwili obecnej most jest oczywiście zamknięty, a miejsce blokady zostało udekorowane flagami koreańskimi, liścikami oraz życzeniami rychłego zjednoczenia półwyspu. Dziwnie przejmujące miejsce.
• Infiltration Tunnels – Po zawieszeniu broni Korea Północna zleciła wykopanie szeregu tuneli, które miały posłużyć do ataku na położony blisko Strefy Zdemilitaryzowanej Seul. Do tej pory odkryto cztery tunele – kolejno w latach 1974, 1975, 1978 i 1990. Niektórzy sądzą, że może ich być więcej (nawet ponad 20!). Początkowo przywódcy Korei Północnej zaprzeczali istnieniu tuneli, następnie twierdzono, że są tunele górnicze, które miały służyć do wydobycia węgla kamiennego. Bardzo szybko wyszło na jaw, że jest to nieprawda, gdyż w pobliżu nie znajdują się złoża węgla. Również w ścianach tuneli nie stwierdzono jego obecności. Najpopularniejszym jest Trzeci Tunel Infiltracyjny. Jest to jedna z niewielu szans, żeby znaleźć się we właściwej Strefie Zdemilitaryzowanej, a właściwie… pod nią. Przed zejściem musimy zostawić wszelki sprzęt elektroniczny, obowiązuje również całkowity zakaz robienia zdjęć. Mimo że jest to popularny punk turystyczny, nadal jest on silnie strzeżony przez wojsko.
• DMZ Theater / Exhibition Hall – Wystawa poświęcona tunelom agresji oraz historii podziału Półwyspu Koreańskiego. Znajduje się na przeciwko wejścia do Trzeciego Tunelu. Niestety w trakcie mojej wycieczki narzucono takie tempo, że nie miałem okazji zwiedzić wnętrza.
• Dora Observatory – Punkt obserwacyjny, z którego rozpościera się widok na cały pas Strefy Zdymilitaryzowanej oraz położoną po stronie północnej wioskę propagandową Kijŏng-dong (kor. 기정동) oraz Specjalną Strefę Przemysłową w Kaesŏng (kor. 개성). Obserwatorium udostepnia turystom specjalne lornetki, które umożliwiają „podglądanie” życia po drugiej stronie granicy. To właśnie tutaj możemy pomachać towarzyszowi Kimowi – pomijając bowiem JSA, jest to chyba najbliższe doświadczenie Korei Północnej, jakie oferują biura podróży. W trakcie spoglądania na Północ zwróćcie uwagę na wielkie maszty – jeden z flagą Korei Północnej, drugi z flagą Korei Południowej. Pierwszy maszt został zbudowany w latach 80 w południowokoreańskiej wiosce Daeseong-dong (kor. 대성동) – mierzy on 98,4 metra wysokości. Odpowiedzią Północy było wzniesienie wysokiego na 160 metrów masztu w Kijŏng-dong. Ta propagandowa potyczka nazwana została „wojną masztów”. Wojną, którą wygrała Północ. Do tej pory maszt z 230-kilogramową flagą północnokoreańską jest trzecim najwyższym masztem na świecie.
• Dorasan Station – Alternatywnym sposobem dotarcia do DMZ jest pociąg. Dwa razy dziennie, na linii Seul – Dorasan kursuje tzw. DMZ Peace Train. Stacją końcową jest Dorasan Station, które również jest jednym z punktów w trakcie standardowych wycieczek do DMZ. Sama stacja wygląda jakby, dopiero co została wybudowana i tylko czekała na kolejny pociąg, który zabierze pasażerów w stronę Pjongjangu. Niestety na chwilę obecną to raczej odległe marzenie. Pozostaje nam zwiedzić jedynie samą stację, której dodatkowego smaczku dodają oznaczenia wskazujące na perony z których pociągu odjeżdżają do stolicy Korei Północnej. Na miejscu możemy kupić również symboliczny bilet za 1000₩, który posłuży nie tylko jako pamiątka, ale umożliwi nam także wejście na peron.
• JSA (Joint Security Area) – Myśląc o DMZ zapewne większość osób ma przed oczami właśnie to miejsce. To właśnie charakterystyczne niebieskie budynki z Panmundżom (판문점) najczęściej zobaczymy w telewizji przy okazji wszelkich mniej lub bardziej pozytywnych informacji ze styku dwóch Korei. To tutaj doszło do spotkania Prezydenta Trumpa z Marszałkiem Kim Dzong Unem. To jedyne miejsce w DMZ dostępne dla turystów, które faktycznie znajduje się na samej granicy, a na drugą stronę możemy rzucić przysłowiowym kamieniem. Również turyście odwiedzający DMZ od strony północnokoreańskiej przyjeżdżają właśnie tutaj. To właśnie tutaj podpisano 27 lipca 1953 roku zawieszenie broni między obydwoma krajami. Jest to jedyne miejsce, w którym żołnierze obydwu stron mają ze sobą bezpośredni kontakt. Nie dziwią więc wyjątkowe środki ostrożności. Liczba osób, które mogą odwiedzić JSA, jest ograniczona, a o wolne miejsca nie jest łatwo (warto rezerwować kilka miesięcy wcześniej!). Należy mieć na uwadze, że z powodu spotkań oficjeli organizator  może odwołać zaplanowane na dany dzień wycieczki do JSA.

Zasady obowiązujące w DMZ

Mimo że DMZ jest świetnie skrojonym produktem turystycznym, nie zapominajmy jednak, że jest to strefa wojskowa, a wiele punktów jest symbolicznymi miejscami upamiętniającymi tragiczną historię rozdzielonego narodu koreańskiego. Dlatego na wycieczkach do DMZ obowiązuje odpowiedni ubiór. Jeśli planujecie odwiedzić DMZ, wyjeżdżając z kraju spakujcie do walizki długie spodnie (nawet jakby był środek lata) oraz jakąś bardziej wyjściową koszulkę (polówka będzie ok!). Takie są zalecenia biur podróży. Co prawda w trakcie mojej wycieczki cześć osób nie przestrzegała tych zasad i nikt nie robił z tego powodu problemów. Myślę jednak, że nie warto ryzykować i po prostu ubrać się stosowanie do miejsca, które odwiedzimy. Jest to szczególnie ważne w trakcie wyjazdu do JSA w wiosce Panmundżom. Tam kwestie ubiory traktowane są poważnie. Nieodpowiedni ubiór turystów z zachodu był bowiem wykorzystywany przez północnokoreańską propagandę. Chcąc tego uniknąć, strona południowa jasno określiła dopuszczalny ubiór turystów odwiedzających DMZ.

Do Strefy możemy wjechać z aparatami fotograficznymi, jednak tutaj również są pewne obostrzenia. Sprzęt o ogniskowej dłuższej niż 90 mm może być problematyczny i według informacji otrzymanych od biura podróży, możemy mieć problemy ze zgodą na fotografowanie w niektórych miejscach. Z drugiej jednak strony widziałem wielu turystów ze sporymi obiektywami i nie wyglądało, jakby ktoś się przejmował co nimi fotografują. Ja dla spokoju ducha zabrałem mały kompaktowy aparat, gdyż do lustrzanki miałem tylko zmiennoogniskowy obiektyw, który wykraczał poza regulaminowe 90 mm.

Czas to pieniądz

Zwiedzanie DMZ było dla mnie szalenie ciekawym doświadczeniem i uważam, że jest to obowiązkowy punkt wyjazdu do Korei Południowej. Nie ma jednak róży bez kolców. Pomimo że wycieczka trwała ładne kilka godzin, cały czas byliśmy gonieni z miejsca na miejsce. Nigdzie nie można było na spokojnie pospacerować, porobić zdjęć i zobaczyć wszystko dokładnie. W niektórych miejscach dosłownie biegałem z aparatem, aby tylko zrobić jak najwięcej zdjęć. Nie liczyła się jakość, o jakimkolwiek artyzmie nie wspomnę. Dopiero w drodze powrotnej mogłem na spokojnie zobaczyć, co tak naprawdę udało mi się sfotografować i czy zrobione zdjęcia w ogóle do czegoś się przydadzą. Jest to jeden z powodów, dlaczego unikam z wyjazdów zorganizowanych. Tutaj niestety nie było innej opcji. Nie wiem, czy inne biura podróży podobnie prowadzą swoje grupy. Nasza przewodniczka była bardzo sympatyczna i kompetentna, ale mam wrażenie, że pewne ramy czasowe miała narzucone z góry.

Co przywieźć z DMZ?

W strefie zdemilitaryzowanej będziemy mieli kilka okazji do zrobienia zakupów. W połączeniu z ciągłą gonitwą nie ma jednak za bardzo czasu na wielkie zastanawianie się. Sam z DMZ przywiozłem sobie magnes, przypominający drogowskaz z odległością od stolicy obydwu Korei, lokalne ciasteczka (a przynajmniej lokalnie brandowane), kilka pocztówek (z pieczątkami) oraz wspomniany wcześniej bilet ze stacji Dorasan. Jeśli mam być szczery – nie widziałem jakiś szczególnie interesujących pamiątek. Sporo tandety i kiczu. Przewodniczka opowiadała o lokalnych produktach wytwarzanych przy DMZ (po jednej i drugiej stronie), ale najzwyczajniej w świecie nie mogłem ich nigdzie znaleźć. Podobno na wycieczkach do JSA można kupić coś ciekawszego, nie sprawdzałem.

Muzeum Żeń-szenia – czyli dziwne zakończenie wycieczki

Wracając do Seulu, zostaliśmy zawiezieni do Muzeum Żeń-szenia. Od początku cała ta akcja wydawała się trochę podejrzana. Zatrzymaliśmy się gdzieś na przedmieściach stolicy. Okolica całkowicie nijaka. W środku dobrze ubrany Pan przywitał nas stwierdzeniem, że nie wolno tutaj robić zdjęć ani kręcić filmów. Po krótkiej wycieczce zostaliśmy zaprowadzeni do niewielkiego pokoju, w którym zachęcano nas do zakupu absurdalnie drogich produktów z żeń-szenia. I mówiąc absurdalnie drogie, naprawdę mam to na myśli – kiedy pytaliśmy o ceny np. herbatki z żeń-szenia, musieliśmy się upewniać czy dobrze zrozumieliśmy. Wszystko wyglądało podobnie do typowej sprzedaży garnków w Polsce. Były również oczywiście „promocje”. Na koniec przeprowadzono nas przez pusty mini-market, który bardziej przypominał KRLD niż kapitalistyczną Koreę Południową. Teraz już wiem, dlaczego inne biura podróży w swoich ofertach wyszczególniały punkty w stylu „no shopping tour / no forced shopping”. Dziwne zakończenie wycieczki, które pozostawiło pewien niesmak.